Wiadomości

Wielka Brytania planuje pobierać podatek, zanim jeszcze zarobisz. Ogromne zmiany HMRC uderzą w miliony osób

HMRC przygotowuje zmiany w poborze podatku, które mogą oznaczać płacenie daniny od dochodu jeszcze przed jego faktycznym uzyskaniem.

Zmiany zapowiedziane w ostatnim budżecie przeszły niemal niezauważone, jednak dla wielu pracowników w Wielkiej Brytanii mogą mieć bardzo konkretne skutki finansowe.

HM Revenue & Customs (HMRC), działając w ramach planów rządu Partii Pracy, przygotowuje reformę, która sprawi, że część osób zapłaci podatek od dochodu, którego jeszcze faktycznie nie uzyskała.

Dotyczy to przede wszystkim pracowników etatowych dorabiających poza systemem PAYE, na przykład jako freelancerzy lub prowadzących niewielką działalność obok etatu – podaje The Telegraph.

Nowe rozwiązanie ma wejść w życie od kwietnia 2029 roku i zostało opisane w dokumentach opublikowanych razem z budżetem.

Choć HMRC przedstawia je jako techniczną zmianę w sposobie poboru podatku, księgowi i doradcy podatkowi ostrzegają, że w praktyce może ono prowadzić do problemów z płynnością finansową oraz do nadpłat, które później trzeba będzie odzyskiwać od urzędu skarbowego.

Jak działa system obecnie i co ma się zmienić

Obecnie pracownicy etatowi rozliczają podatek dochodowy automatycznie przez system PAYE, natomiast osoby samozatrudnione składają roczne zeznanie podatkowe Self Assessment.

Jeśli ktoś łączy oba źródła dochodu, może zdecydować się na pobór podatku od działalności przez kod podatkowy PAYE, ale tylko wtedy, gdy należny podatek nie przekracza £3 000.

Większość osób prowadzących działalność gospodarczą płaci jednak podatek bezpośrednio do HMRC, zwykle w dwóch ratach – w styczniu oraz w lipcu. Nowa propozycja zakłada znaczące rozszerzenie tego mechanizmu.

Od 2029 roku znacznie więcej pracowników z tzw. side hustle, czyli dodatkowym źródłem dochodu, ma mieć podatek od działalności pobierany na bieżąco przez PAYE, na podstawie wcześniejszych danych o dochodach.

Oznacza to, że podatek będzie potrącany z pensji, zanim faktyczny dochód z działalności zostanie osiągnięty.

„To podatek od pieniędzy, których jeszcze nie ma”

Krytycznie do pomysłu odnosi się Mike Warburton, były dyrektor podatkowy w firmie Grant Thornton, obecnie felietonista podatkowy „The Telegraph”. Jego zdaniem zmiana jest szczególnie krzywdząca dla osób o nieregularnych dochodach.

Jak podkreśla, ktoś może zarabiać większość pieniędzy sezonowo, na przykład w okresie świątecznym, a mimo to być zobowiązany do płacenia podatku przez cały rok.

W jego ocenie oznacza to faktyczne opodatkowanie dochodu, który jeszcze nie został uzyskany, co uznaje za rozwiązanie fundamentalnie niesprawiedliwe.

Warburton nie ukrywa też krytyki wobec administracji publicznej, wskazując, że jest to pomysł „wymyślony przez osoby siedzące w Whitehall”, które koncentrują się na szybszym wpływie gotówki do budżetu, nie analizując realnych skutków dla podatników.

Ryzyko nadpłat i problemów z gotówką

Nowy system ma opierać się na danych z poprzedniego roku podatkowego. W praktyce oznacza to, że wysokość potrąceń w danym roku będzie prognozowana na podstawie wcześniejszych zysków z działalności.

Dla osób, których dochody zmieniają się z roku na rok, może to oznaczać realne ryzyko nadpłacenia podatku.

Chris Etherington z firmy księgowej RSM zwraca uwagę, że pracownicy z nieregularnym dodatkowym dochodem będą musieli bardzo uważnie kontrolować swoje PAYE coding notices, aby nie oddawać fiskusowi zbyt dużych kwot.

Wielu samozatrudnionych nie zna dokładnej wysokości swoich zysków aż do zakończenia roku podatkowego. Jeśli w trakcie roku zapłacą zbyt wysoki podatek, jedyną drogą będzie ubieganie się o zwrot z HMRC.

Zwroty podatku z HMRC mogą trwać miesiącami

To właśnie kwestia zwrotów budzi szczególne obawy ekspertów. „The Telegraph” już wcześniej opisywał przypadki podatników, którzy miesiącami czekali na odzyskanie nadpłaconych pieniędzy od HMRC.

Mike Warburton otwarcie przyznaje, że nie ma zaufania do zdolności urzędu skarbowego do szybkiego i sprawnego realizowania zwrotów.

W jego ocenie nowe przepisy mogą doprowadzić do sytuacji, w której podatnicy będą de facto kredytować państwo własnymi pieniędzmi.

Ile chce zyskać Skarb Państwa

Z punktu widzenia rządu zmiana ma przynieść konkretne wpływy do budżetu. Skarb Państwa szacuje, że nowe zasady pozwolą zebrać dodatkowe £925 mln dzięki tzw. „zapobieganiu zadłużeniu” oraz szybszemu poborowi podatku.

Oficjalnie podkreśla się, że chodzi o poprawę efektywności systemu podatkowego, a nie o podnoszenie stawek. Krytycy zwracają jednak uwagę, że w praktyce ciężar finansowy i organizacyjny zostanie przerzucony na pracowników.

Jakie zabezpieczenia pozostaną w systemie

HMRC zapewnia, że podatnicy będą mogli korygować wysokość bieżących potrąceń, jeśli będą wiedzieli, że faktyczny podatek należny za dany rok będzie istotnie niższy od prognozy. W teorii ma to ograniczyć ryzyko nadpłat, choć wymaga to aktywnego monitorowania sytuacji przez podatnika.

Utrzymane ma zostać także obecne zabezpieczenie, zgodnie z którym potrącenia PAYE nie mogą przekroczyć 50 procent dochodu uzyskiwanego w ramach PAYE. Ma to zapobiec sytuacjom, w których pracownik traci zbyt dużą część pensji na bieżące rozliczenia podatkowe.

Konsultacje zapowiedziane na 2026 rok

HMRC zapowiedziało publikację oficjalnych konsultacji dotyczących planowanych zmian na początek 2026 roku. To wtedy mają zostać doprecyzowane szczegóły techniczne oraz zakres grup objętych nowymi zasadami.

Choć do wejścia przepisów w życie pozostało jeszcze kilka lat, eksperci już teraz ostrzegają, że dla osób łączących etat z dodatkową działalnością może to być jedna z najbardziej odczuwalnych zmian podatkowych nadchodzącej dekady.

Data utworzenia: wtorek, 16 grudnia 2025 07:27 - Adam Bham (Adam Szmulewski)

Dziękujemy za przeczytanie artykułu do końca! Zachęcamy do odwiedzenia naszego Facebooka, Twittera i YouTube. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.