Wiadomości

Sklepy w Wielkiej Brytanii mogą zostać zmuszone do przyjmowania gotówki

Zmieniające się nawyki płatnicze wpływają na dostępność usług dla milionów mieszkańców Wielkiej Brytanii. Wzrost liczby transakcji bezgotówkowych rodzi pytania o przyszłość fizycznych pieniędzy.

W 2025 roku coraz więcej placówek handlowych i usługowych w Wielkiej Brytanii odchodzi od akceptowania gotówki, koncentrując się wyłącznie na płatnościach elektronicznych.

W odpowiedzi na ten trend parlamentarzyści z Komisji Skarbu (Treasury Committee) wzywają rząd do opracowania systemu monitorowania akceptacji gotówki i nie wykluczają wprowadzenia prawnego obowiązku jej przyjmowania.

Chociaż na razie nie padły konkretne zapisy ustawowe, to ostrzeżenia zawarte w najnowszym raporcie są jednoznaczne: brak działań może prowadzić do wykluczenia społecznego i pogłębienia tzw. premii ubóstwa.

Dla wielu osób – w tym seniorów, osób z niepełnosprawnościami czy ofiar przemocy domowej – gotówka pozostaje nie tylko wygodną, ale wręcz jedyną dostępną formą płatności.

Posłowie ostrzegają przed ryzykiem marginalizacji grup zależnych od gotówki

Z raportu wynika, że rosnąca liczba punktów „tylko z kartą” może przyczynić się do wzrostu cen podstawowych produktów i usług w miejscach, które nadal akceptują gotówkę.

To z kolei prowadzi do tzw. „poverty premium” – sytuacji, w której osoby niezamożne, nieposiadające kont bankowych lub uzależnione od gotówki, płacą więcej niż reszta społeczeństwa.

Dame Meg Hillier, przewodnicząca komisji, zaznaczyła, że „znaczna mniejszość” wciąż polega na gotówce i że raport powinien być „sygnałem alarmowym” dla rządu.

Brak rzetelnych danych na temat tego, gdzie i w jakim zakresie akceptowana jest gotówka, stawia rząd „w ciemności” – co jest, zdaniem parlamentarzystki, „całkowicie nie do utrzymania”.

Gotówka jako narzędzie bezpieczeństwa i niezależności finansowej

Raport zwraca szczególną uwagę na osoby, które unikają płatności elektronicznych z powodów bezpieczeństwa.

Dotyczy to między innymi ofiar przemocy domowej czy ekonomicznej, które używają gotówki, aby zachować anonimowość i uniezależnić się finansowo od partnerów.

Posłowie wskazują, że dla tych grup możliwość użycia gotówki jest nie tylko kwestią wygody, ale wręcz podstawowym narzędziem ochrony.

Obecnie sklepy i usługodawcy w Wielkiej Brytanii mogą dowolnie wybierać akceptowane formy płatności – nie ma przepisów obligujących ich do przyjmowania gotówki.

Jednak w niektórych krajach, jak Australia czy część państw Unii Europejskiej, wprowadza się lub rozważa przepisy wymagające jej akceptowania przynajmniej w usługach podstawowych.

Realne przykłady z rynku pokazują, że gotówka nadal ma znaczenie

Przykłady przedstawione w raporcie pokazują, że gotówka wciąż odgrywa istotną rolę w wielu segmentach handlu. Na targu w Epsom, w hrabstwie Surrey, sprzedawca roślin Chris Ilsley od 13 lat prowadzi swój stragan. Choć jeszcze kilka lat temu 100% klientów płaciło gotówką, dziś około 70–80% transakcji odbywa się kartą.

Niemniej jednak Ilsley chętnie przyjmuje każdą formę płatności, podkreślając, że bezpieczeństwo starszych klientów to dla niego priorytet.

Podobne spostrzeżenia ma Tom Cresswell, właściciel stoiska z owocami i warzywami „The Fruit Machine”. Zauważa on, że młodsze pokolenie niemal wyłącznie korzysta z płatności telefonami i zegarkami, podczas gdy starsi mężczyźni nadal wolą gotówkę. Dla wielu sprzedawców detalicznych, zwłaszcza tych działających na rynkach i w małych społecznościach, banknoty i monety nadal stanowią podstawę codziennego handlu.

Rządowy plan 350 hubów bankowych i umowa z pocztą

W odpowiedzi na postępującą cyfryzację, rząd Wielkiej Brytanii zapowiedział uruchomienie 350 punktów bankowych, tzw. banking hubs, które mają zapewnić dostęp do podstawowych usług finansowych.

Ponadto, w ramach nowej umowy zawartej z Pocztą, klienci 30 banków i kas oszczędnościowych będą mogli korzystać z usług takich jak wpłaty, wypłaty, sprawdzenie salda i składanie czeków w lokalnych urzędach pocztowych – co najmniej do końca 2030 roku.

Choć jest to krok w stronę zapewnienia dostępu do gotówki, wiele organizacji społecznych, jak Payments Choice Alliance, uważa, że działania te są niewystarczające i zbyt opóźnione.

Ich przedstawiciel, Ron Delnevo, wyraził rozczarowanie „zwlekającym podejściem” komisji i wezwał do wprowadzenia prawnego obowiązku akceptowania gotówki już teraz.

Przyszłość gotówki zależy od decyzji politycznych i społecznego nacisku

Obawy o marginalizację gotówki nie są nowe – już w 2019 roku w raporcie Access to Cash Review ostrzegano, że jej znaczenie może gwałtownie spaść, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie kroki.

Obecny raport komisji skarbowej to jedno z najważniejszych stanowisk parlamentarnych w tej sprawie od lat i może stanowić punkt zwrotny w debacie.

Choć nie ma jeszcze mowy o natychmiastowej zmianie prawa, posłowie wysyłają jasny sygnał: akceptacja gotówki to nie tylko kwestia wyboru biznesowego, ale również dostępności, równości i bezpieczeństwa.

środa, 30 kwietnia 2025 08:35 - Adam Bham

Dziękujemy za przeczytanie artykułu do końca! Zachęcamy do odwiedzenia naszego Facebooka, Twittera i YouTube. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.